W Ewangelii przeznaczonej na najbliższą niedzielę dużą rolę odgrywają metafory. Jezus nazywa Piotra skałą, wspomina także o kluczach i bramach piekła. Co kryje się za tymi przenośniami? Przeczytajcie komentarz o. Piotra Gryźca na Uroczystość św. Apostołów Piotra i Pawła.
Ewangelia na Uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła (Mt 16, 13-19)
Gdy Jezus przyszedł w okolice Cezarei Filipowej, pytał swych uczniów: «Za kogo ludzie uważają Syna Człowieczego?». A oni odpowiedzieli: «Jedni za Jana Chrzciciela, inni za Eliasza, jeszcze inni za Jeremiasza albo za jednego z proroków». Jezus zapytał ich: «A wy za kogo Mnie uważacie?». Odpowiedział Szymon Piotr: «Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego». Na to Jezus mu rzekł: «Błogosławiony jesteś, Szymonie, synu Jony. Albowiem nie objawiły ci tego ciało i krew, lecz Ojciec mój, który jest w niebie. Otóż i Ja tobie powiadam: Ty jesteś Piotr, czyli Opoka, i na tej opoce zbuduję Kościół mój, a bramy piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego: cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz na ziemi, będzie rozwiązane w niebie».
W tym roku uroczystość Świętych Apostołów Piotra i Pawła zbiega się z trzynastą Niedzielą Zwykłą. Ewangelia przeznaczona na ten dzień rozpoczyna się od pytania, które było przedmiotem rozważań tydzień temu według relacji św. Łukasza. W wersji Mateusza odpowiedź Piotra jest nieco rozszerzona: „Ty jesteś Mesjaszem, Synem Boga żywego”, a dokładniej „Synem Boga żyjącego”. To określenie wyraża znany ze Starego Testamentu kontrast pomiędzy Bogiem Izraela, który „działa” na korzyść narodu wybranego, który „czyni to, co zechce”, a innymi „bogami”, którzy są martwi, gdyż jak stwierdza psalmista: „Mają usta, ale nie mówią, oczy mają, ale nie widzą, mają uszy, ale nie słyszą, (…) nogi mają, ale nie chodzą, etc.” (por. Ps 115,5-8).
Jezus odpowiada na deklarację Piotra: „Błogosławiony jesteś, Szymonie, synu Jony”. W tekście oryginalnym użyte jest słowo makarios, czyli „szczęśliwy”, podobnie jak w tzw. „błogosławieństwach”, które rozpoczynają Jezusowe „Kazanie na górze” w 5. rozdziale Ewangelii Mateusza. Dlaczego Piotr jest szczęśliwy? Ponieważ „nie objawiły mu tego ciało i krew, lecz Ojciec, który jest w niebie”. Ten semicki idiom oznacza, że do tej prawdy, którą wyznał, Piotr nie doszedł na drodze naturalnego poznania ani ludzkiego rozumowania, lecz otrzymał oświecenie od Boga. Jest to prawda objawiona. Określenie Boga jako „Ojca, który jest w niebie” jest typowym wyrażeniem św. Mateusza.
Kluczowym zdaniem dzisiejszej perykopy jest to wypowiedziane przez Jezusa, zawierające grę słów: „Ty jesteś Petros i na tej petra zbuduję mój Kościół…”. W języku aramejskim, którym posługiwał się Jezus, odpowiednikiem obydwu wyrazów jest kefa (stąd Piotr nazywany jest w niektórych pismach Nowego Testamentu Kefasem – por. 1Kor 1,12; 3,22; 9,5; Ga 1,18; 2,9.11.14). W Kazaniu na górze Jezus wykorzystał alegorię domu zbudowanego na skale (petra – 7,24n). W tamtej alegorii dom na skale wytrzymuje napór wezbranych rzek i gwałtownych wichrów. Tutaj Jezus posługuje się metonimią, mówiąc o „bramach piekła”, które oznaczają wrogą potęgę, która przez te bramy wdziera się na świat. Termin „Kościół” to po grecku ekklesía, która oznacza zwołane zgromadzenie ludu (hebr. kahal), a także dom, w którym to zgromadzenie się odbywa. Jego synonimem jest synagoga, jednak to słowo zarezerwowane jest w Biblii do zgromadzeń ludu Starego Przymierza, natomiast ekklesía to zgromadzenie ludu Nowego Przymierza, zwłaszcza, że Jezus dookreśla ten termin zaimkiem dzierżawczym „mój”.
W ostatnim wersecie Jezus mówi o kluczach. Klucz jest symbolem władzy. Według fragmentu z Księgi Izajasza posiadający klucze jest także zarządcą określonych budowli i pomieszczeń. Tylko ten, kto posiada właściwy klucz, może otworzyć bramy królestwa niebieskiego. Klucz wiąże się z metaforą bramy, być może Jezus chce wykorzystać tę metaforę w kontraście do wspomnianych przed chwilą „bram piekła”. Piotr ma także sprawować swoją władzę w Kościele za pomocą stosowanej przez rabinów formuły: „związywać – rozwiązywać”. W judaizmie ta formuła posiadała znaczenie: „zakazywać” lub „zezwalać”. Piotr jest tutaj najwyższym nauczycielem, który określa, co jest dozwolone, a co zabronione.
