Trudnych i ważnych tematów współczesności jest wiele. Część z nich mocno absorbuje uwagę ludzi Kościoła. W ostatnich latach REFA proponuje kolejne publikacje pokazujące, jak je zobaczyć w perspektywie duchowości franciszkańskiej. Po monografiach „Patron ekologów” (2019) i „Czyńcie Ziemię kochaną!” (2021) mamy ponad 200-stronicową prezentację tematu „Kościół w dobie antropocenu”.
Moje rozważania z pierwszej części wzbogaca sześciu wybitnych autorów podejmujących niektóre zagadnienia z różnych perspektyw. Są tu filozof i etyk, geolog i specjalista od nauk o Ziemi, socjolożka i badaczka ruchów społecznych, ekolog i analityk megatrendów, teolog świecki i wykładowca, a także teolog duszpasterz, wykładowca i publicysta. Kobiety i mężczyźni z różnych miejsc Polski połączeni troską o Kościół, o Boże stworzenie i środowisko wokół nas; chcący tworzyć świat jako wspólny, gościnny dom; przyjaciele, członkowie i współpracownicy Ruchu Ekologicznego św. Franciszka z Asyżu. Razem tworzą narrację drugiej części publikacji: ks. Andrzej Draguła, Agnieszka Gałuszka, Dobrosława Wiktor-Mach, Zbigniew Wróblewski, Michał Wyrostkiewicz, Marcin Popkiewicz.
A na koniec dwa dodatki: przykład realizacji opisywanych ideałów oraz wywiad umieszczający nasze tematy w kontekście debat obecnych w świecie i Kościele powszechnym.
Tytułowy termin ANTROPOCEN opisuje czas, w którym żyjemy, epokę człowieka i cywilizacji oraz licznych dylematów i paradoksów. Czas plastiku i betonu, odpadów i marnotrawstwa. Epokę nierówności społecznych i licznych kryzysów. To też epoka wielu dylematów i paradoksów. Zastanawiamy się, czy słuchać ostrzeżeń naukowców mówiących o globalnym ociepleniu i perturbacjach klimatycznych. Czy aktywistów wołających o zaangażowanie się każdego, żebyśmy wszyscy spróbowali się uratować.
To ciągłe poszukiwanie mądrości rozumiejącej, że życie wymaga żywej planety; że zdrowe środowisko to nie dodatek, na jaki nas stać lub nie, ale przestrzeń wokół, za którą jesteśmy odpowiedzialni; że klimat zależy też od nas, a nasze życie od klimatu.
To przyjmowanie oskarżeń o hipokryzję, że jednak konsumujemy, podróżujemy, używamy zdobyczy cywilizacji z komputerem i smartfonem na czele; że jesteśmy częścią systemu, z którym walczymy. Pamiętajmy jednak, iż oskarżenia to ulubiona metoda ataku na tych, którzy wołają o zmianę i opamiętanie się. Lepiej czynić dobro i czasem przegrywać, niż nie robić nic!
Wiemy, że często trudno uciec od nadmiaru plastiku, zbędnych opakowań, fast foodów i innego jedzenia bez wartości, transportu indywidualnego itp. Są one niejako domyślnym ustawieniem systemu gospodarki wokół nas. Żyjemy przecież w świecie realnym, nie idealnym…
Ale czy rzeczywiście nie mamy wyboru? Czy choćby w trosce o swoje zdrowie nie można wybrać porządnego, smacznego i zdrowego jedzenia, najlepiej lokalnego? Na przekór promocji oferującej produkt mięsny z masowej hodowli, w której zwierzęta nigdy nie oddychały świeżym powietrzem i nie były w stanie się rozmnażać, mają zmienione geny, jedzą okropne rzeczy oraz dostają mnóstwo antybiotyków.
Ktoś powiedział, że żyjemy w krótkim odstępie czasu pomiędzy wiatrem, jaki zasialiśmy, a burzą, którą będziemy zbierać… Bo nie ma planety B ani ucieczki od wyzwań.
Wielu mówi, że nie tyle żyjemy w epoce zmian, ile znajdujemy się w sytuacji zmiany epoki.
Naszym zadaniem jest pozostawić po sobie planetę zdatną do wygodnego i zrównoważonego życia, bez marnotrawstwa i odpadów. Naszym – pokolenia obfitości i szybkiego rozwoju. A może pokolenia odpowiedzialności i zrównoważonego rozwoju?
A jaka w tym wszystkim jest rola Kościoła i nas – ludzi Kościoła? Odpowiedzi próbujemy udzielić na kolejnych stronach tej książki eksponując szczególnie odpowiedzi franciszkańskie powstałe na kanwie dyskusji wokół jubileuszu franciszkańskiego oraz papieskich encyklik Laudato si’ i Fratelli tutti.
Książka powstała w ramach grantu dla Szkoły Liderów Ekologii Integralnej REFA a została wydana we współpracy z wydawnictwem Jedność. Jest dostępna w biurze REFA w Radomsku, na naszych spotkaniach i warsztatach oraz w księgarni internetowej https://www.jednosc.com.pl/teologia-20/7117/327/nowosci-4/kosciol-w-dobie-antropocenu.
o. Stanisław Jaromi