11 grudnia w Centralnym Przystanku Historia Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie odbyło się spotkanie poświęcone losom Polaków represjonowanych w głębi Rosji sowieckiej. Specjalne publiczne podziękowania popłynęły w kierunku dwóch franciszkanów – śp. o. Łucjana Królikowskiego i o. Stanisława Rochowiaka.
W Biurze Poszukiwań i Identyfikacji IPN prowadzone są prace mające na celu pozyskiwanie i analizę dokumentacji w celu typowania miejsc do prowadzenia prac poszukiwawczych i godnego pochówku ofiar. Baza danych obecnie obejmuje część nieupamiętnionych i ginących miejsc pochówku obywateli polskich zmarłych i zamordowanych na terytorium byłego ZSRR w latach 1936-1959.
O powstawaniu bazy „Nieupamiętnionych miejsc pochówku obywateli polskich zmarłych i zamordowanych w Rosji sowieckiej” jako koordynatorka działań związanych z jej tworzeniem opowiadała dr Ewa Kowalska, główny specjalista w Wydziale Analiz Historycznych Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN.
W Uzbekistanie wielką życzliwość i pomoc okazał pracownikom biura polski franciszkanin, o. Stanisław Rochowiak. „Jesteśmy Mu niezmiernie wdzięczni za wszelkie wsparcie” – mówiła prelegentka. „Praca apostolska prowadzona przez ojców jest łączona ze służbą ludziom. Do ojców zgłaszają się np. osoby niegdyś zaadoptowane przez Uzbeków. Przynoszą rozmaite dokumenty, w tym dokumenty w języku polskim, które świadczą o tym, iż nie wszystkie polskie dzieci, które znalazły się w Uzbekistanie w latach II wojny światowej, zdołały wrócić do ojczyzny. Te, które zostały zaadoptowane i przeżyły dzięki pomocy ludności miejscowej, dotąd nie wiedzą, kim są, poszukują informacji, skąd się wywodzą” – wyjaśniła.
Pani doktor przypomniała również działalność o. Łucjana Królikowskiego, niezwykłego franciszkanina, wybitnego Polaka, świadka historii, zesłańca syberyjskiego, żołnierza Armii Andersa, nauczyciela, wychowawcy i opiekuna „Tułaczych Dzieci”, duszpasterza Polonii, autora książek i publikacji dokumentujących doświadczenie „Golgoty Wschodu”. „Gdy z pewnej odległości patrzę na misję o. Stanisława Rochowiaka, wydaje mi się, iż po części podąża on drogą o. Łucjana Królikowskiego. Jest kontynuatorem jego działań – łączy niełatwą pracę misyjną z wielkim zrozumieniem spraw ludzkich – od dzieci do dorosłych, którzy mu ufają. Gdyby nie jego zaangażowanie, nie byłoby m.in. publikacji poświęconych dzieciom, które zostały wychowane na Uzbeków, nie byłoby ustalenia miejsca pochówku śp. Kazimierza Piłsudskiego” – napisała dr Ewa Kowalska do rzecznika krakowskiej prowincji franciszkanów o. Jana Marii Szewka, obecnego na spotkaniu w Warszawie.
Dzięki wykonanej przez IPN pracy już blisko 10 tysiącom liczb sowieckiej buchalterii zbrodni zostały przywrócone twarze. Jeśli w przyszłości sytuacja międzynarodowa pozwoli, w ich miejscach pochówku będą mogły rozpocząć się prace ekshumacyjne i identyfikacyjne, których celem będzie godny pochówek ofiar represji.
