W dniach 9–10 października 2025 roku w Warszawie, w centrum konferencyjnym hotelu LORD, odbyła się kolejna edycja konferencji „Targi Dziedzictwo”. Wiodącą ideą jesiennej edycji wydarzenia były „Nowe perspektywy ochrony dziedzictwa kulturowego: digitalizacja, ekologia, fundusze”. Podjęta tematyka nie była przypadkowa, bowiem dziedzictwo kulturowe Polski stanowi integralną część jej historii, a zachowanie tożsamości narodowej w przestrzeni kulturowej odbywa się głównie poprzez ochronę dóbr materialnych i niematerialnych. Aby lepiej zarządzać dziedzictwem kulturowym, należy je wpierw uwiecznić i udokumentować.
Warto przypomnieć, że przez wyrażenie „dziedzictwo kulturowe” rozumie się zabytki nieruchome (budynki, świątynie, stanowiska archeologiczne) i ruchome (dzieła sztuki, znaleziska archeologiczne itp.), a także niematerialne dobra kultury (mity, zwyczaje, tradycje, umiejętności itp.).
Konieczność zabezpieczenia polskiego dziedzictwa kulturowego jest niezbędna w kontekście pielęgnowania naszych tradycji narodowych. Zgodnie z zapisami zawartymi w Konwencji UNESCO, narody są zobowiązane nie tylko do tworzenia spisów dziedzictwa kulturowego, ale również do współpracy z lokalnymi społecznościami, grupami i jednostkami w celu zachowania tych tradycji. Autorzy Konwencji wzywają do opracowywania planów działania na rzecz ochrony i rozwoju kultury.
Podnoszenie świadomości społecznej w kwestii poszanowania i ochrony dóbr kultury można zapoczątkować m.in. poprzez organizowanie spotkań i seminariów poświęconych problematyce zabezpieczenia dziedzictwa dla przyszłych pokoleń.
Działania zwiększające świadomość społeczną koncentrują się również na wymianie dobrych praktyk na poziomie regionalnym i krajowym — z naciskiem na projektowanie i wdrażanie materiałów edukacyjnych, wykorzystanie nowoczesnych technologii, aktywizację struktur edukacyjnych (formalnych i nieformalnych) oraz przekazywanie wiedzy młodszym pokoleniom.
Organizatorzy wydarzenia — firma skanowanie.pl z siedzibą w Raszynie oraz klasztor Franciszkanów w Krakowie — przygotowali, jak co roku, dwudniowe panele konferencyjne, warsztaty tematyczne oraz wystawę firm prezentujących najnowsze technologie służące kompleksowemu zabezpieczeniu zabytkowych zbiorów, cennych eksponatów muzealnych i wdrażaniu cyfrowych rozwiązań ochronnych.
Adresatami wydarzenia byli archiwiści, muzealnicy, bibliotekarze, konserwatorzy zabytków, pracownicy naukowi, specjaliści w dziedzinie technologii cyfrowych, przedstawiciele samorządów oraz instytucji publicznych zainteresowani rozwojem zasobów i podnoszeniem jakości świadczonych usług. W konferencji uczestniczyło około 500 osób.
Eksperci z różnych dziedzin nauki i technologii, reprezentujący liczne ośrodki uniwersyteckie i archiwistyczne, przedstawili nowe perspektywy ochrony dziedzictwa. Szczególne podziękowania należą się wszystkim prelegentom, którzy podzielili się swoim doświadczeniem i wiedzą, m.in.:
panu Mariuszowi Olczakowi – Dyrektorowi Archiwum Akt Nowych w Warszawie,
panu mgr. inż. Kamilowi Kaczmarkowi – Kierownikowi Archiwum Cyfrowego Centralnego Archiwum Geologicznego,
panu dr. Dariuszowi Przybytkowi – Kustoszowi Bibliotecznemu Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu,
panu dr. Mateuszowi Żmudzińskiemu – z Uniwersytetu Warszawskiego, Dyrektorowi Archiwum Akt Dawnych Diecezji Toruńskiej,
pani mgr Ewie Skoniecznej – Dyrektor Centrum Zasobów Uczelnianych Politechniki Bydgoskiej,
pani dr Paulinie Krupie – z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie,
panu dr. Jakubowi Żygawskiemu – Dyrektorowi Archiwum Państwowego w Zamościu,
panu dr. Tomaszowi Matuszakowi – Dyrektorowi Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim,
pani Dorocie Gębickiej – Dyrektor Biblioteki i Archiwum Sądu Najwyższego,
panu Maciejowi Jasińskiemu – historykowi i archiwiście z Archiwum Urzędu Miasta Marki,
pani Marzenie A. Ożarek-Szilke – antropologowi, badaczce mumii i szczątków ludzkich,
oraz o. Łukaszowi Brachaczkowi OFMConv.
Dużym zainteresowaniem cieszyła się także prelekcja pracowników Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach – pani Anity Wawrzyńskiej i pana Aleksandra Uszoka – dotycząca codziennych zagrożeń pożarowych.
Oprócz paneli konferencyjnych odbywały się warsztaty praktyczne, podczas których omawiano praktyczne aspekty konserwacji oraz sposoby zapobiegania kosztownym działaniom ratunkowym w przyszłości. Przedstawiono również najnowocześniejsze techniki digitalizacyjne, dzięki którym uczestnicy mogli zapoznać się z zasadami doboru odpowiedniego sprzętu do digitalizacji materiałów archiwalnych, bibliotecznych i muzealnych.
W programie konferencji znalazły się również informacje dotyczące skutecznego pozyskiwania środków finansowych na ochronę dziedzictwa kulturowego. Współcześnie to jedna z kluczowych umiejętności instytucji kultury i administracji publicznej.
Podczas warsztatów uczestnicy poznali praktyczne sposoby ubiegania się o granty, dofinansowania na zakup sprzętu, modernizację infrastruktury oraz realizację projektów rozwojowych.
Zajęcia obejmowały zarówno omówienie dostępnych źródeł finansowania – krajowych i europejskich – jak i kwestie formalne związane z przygotowaniem wniosków o dotację. Uczestnicy dowiedzieli się, jak efektywnie planować budżet, opisywać rezultaty i uzasadniać potrzebę realizacji projektu, aby zwiększyć szanse na uzyskanie wsparcia.
Warsztaty skierowane były do przedstawicieli archiwów, muzeów, bibliotek, jednostek samorządu terytorialnego i innych instytucji publicznych, które pragną rozwijać swoje zasoby dzięki pozyskanym środkom zewnętrznym.
Przedstawiciele firm z Polski i z zagranicy, specjalizujący się w omawianej tematyce, zaprezentowali nowoczesne metody zabezpieczania zabytkowych dzieł sztuki.
Konferencja „Targi Dziedzictwo” to szczególne miejsce spotkań specjalistów z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego – nie tylko z zawodowego obowiązku, ale także z autentycznej pasji i potrzeby działania na rzecz zachowania wspólnego dziedzictwa.
