14 czerwca w Harmężach i Oświęcimiu uczczono pamięć 728 Polaków, którzy 85 lat temu zostali deportowani do KL Auschwitz przez Niemców. W wydarzeniu wzięło udział 10 ocalałych z Auschwitz, dyrekcja Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, a także przedstawiciele franciszkanów, salezjanów, duchowieństwa diecezjalnego, Prezydenta RP, korpusu dyplomatycznego, władz państwowych i samorządowych, społeczności romskiej, instytucji państwowych, stowarzyszeń, fundacji, organizacji społecznych oraz indywidualni czciciele pamięci ofiar niemieckich nazistów.
W Centrum św. Maksymiliana w Harmężach, pod przewodnictwem pasterza diecezji bielsko-żywieckiej, celebrowano Mszę św. w intencji byłych więźniów pierwszego transportu – żołnierzy kampanii wrześniowej, członków podziemnych organizacji niepodległościowych, gimnazjalistów i studentów, a także polskich Żydów.
Bp Roman Pindel w okolicznościowym kazaniu zwrócił uwagę na napis na bramie obozowej „Arbeit macht frei” (Praca czyni wolnym), który – jego zdaniem – był cynicznym przekłamaniem słów Jezusa.
– Moi drodzy, pytamy dziś o sens zdania z bramy obozowej Arbeit macht frei (Praca czyni wolnym), które stanowi sfałszowaną wersję zdania z Ewangelii: „Jeżeli będziecie trwać w nauce mojej, będziecie prawdziwie moimi uczniami i poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli” (J 8, 31b–32). Zamiana słowa „prawda” na „praca” jest znamienna, a dokonali jej ludzie, którzy nie umiłowali prawdy, lecz ideologię antychrześcijańską – wielu z nich ateizm czy antysemityzm. Zło tej zamiany jednego słowa polega na dawaniu fałszywej nadziei i cynicznym szydzeniu z człowieka skrzywdzonego, skazanego na śmierć właśnie przez pracę – tłumaczył kaznodzieja
Przy tej okazji przywołał świadectwo jednego z więźniów pierwszego transportu, Kazimierza Albina (nr 118), który wspominał dzień, w którym na bramie obozowej pojawił się napis: – Pewnego dnia, było to w 1940 roku, wyszliśmy do pracy i brama była jeszcze „goła”. Wróciliśmy wieczorem i zobaczyliśmy ten napis, jak górował nad obozem. Nigdy nie zapomnę tego widoku. (…) Byliśmy przerażeni cynizmem Niemców. Napisali: „Praca czyni wolnym”, chociaż na własnej skórze przekonaliśmy się, że praca w Auschwitz była jedynie metodą uśmiercania więźniów. Szybko więc ułożyliśmy takie powiedzonko: Arbeit macht frei durch den Schornstein, czyli „Praca czyni wolnym… przez komin”.
Bp R. Pindel – nawiązując do słów Jezusa – przestrzegał, by nie angażować autorytetu Boga w sposób narzędziowy, zwłaszcza jeśli miałoby to służyć wprowadzaniu innych w błąd; by nie fałszować słów Boga ani nie ubierać w religijną formę takich treści, które są kłamliwe, zwodnicze albo cyniczne.
Po Eucharystii wierni mogli obejrzeć w podziemiach franciszkańskiej świątyni monumentalną ekspozycję na temat gehenny obozowej: Klisze pamięci. Labirynty, której autorem był więzień pierwszego transportu – Marian Kołodziej (nr 432).
Po uroczystościach w Harmężach ich uczestnicy udali się do Oświęcimia, przed budynek dawnego Polskiego Monopolu Tytoniowego, gdzie 14 czerwca 1940 r. esesmani umieścili więźniów pierwszego transportu na czas kwarantanny (obecnie mieści się tam Małopolska Uczelnia Państwowa im. rtm. Witolda Pileckiego). Delegacje złożyły wieńce pod tablicą na budynku szkoły, poświęconą byłym więźniom.
Ostatnim miejscem centralnych obchodów Narodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Niemieckich Nazistowskich Obozów Koncentracyjnych i Obozów Zagłady był Auschwitz I. Przed blokiem 11 odśpiewano hymn narodowy, a pod Ścianą Śmierci uczestnicy uroczystości złożyli wieńce i zapalone znicze, upamiętniając wszystkie ofiary II wojny światowej. Duchowni modlili się także w celi śmierci św. Maksymiliana Marii Kolbego.
Dyrektor Muzeum Auschwitz, dr Piotr M. A. Cywiński, odczytał listy do uczestników obchodów przesłane przez Marszałka Sejmu RP Szymona Hołownię oraz Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hannę Wróblewską.
