Oto druga przypowieść, o której wspomniałem tydzień temu, którą łączy z poprzednią motyw winnicy. Postacią pierwszoplanową jest także właściciel winnicy, który ją osobiście założył. Zachęcamy do lektury rozważania do Ewangelii na XXVII niedzielę zwykłą (Mt 21,33-43).
Ewangelia na XXVII niedzielę zwykłą (Mt 21, 33-43)
Jezus powiedział do arcykapłanów i starszych ludu:
«Posłuchajcie innej przypowieści. Był pewien gospodarz, który założył winnicę. Otoczył ją murem, wykopał w niej tłocznie, zbudował wieżę, w końcu oddał ją w dzierżawę rolnikom i wyjechał.
Gdy nadszedł czas zbiorów, posłał swoje sługi do rolników, by odebrali plon jemu należny. Ale rolnicy chwycili jego sługi i jednego obili, drugiego zabili, trzeciego zaś ukamienowali. Wtedy posłał inne sługi, więcej niż za pierwszym razem, lecz i z nimi tak samo postąpili. W końcu posłał do nich swego syna, tak sobie myśląc: Uszanują mojego syna.
Lecz rolnicy, zobaczywszy syna, mówili do siebie: „To jest dziedzic; chodźcie, zabijmy go, a posiądziemy jego dziedzictwo”. Chwyciwszy go, wyrzucili z winnicy i zabili. Kiedy więc przybędzie właściciel winnicy, co uczyni z owymi rolnikami?».
Rzekli Mu: «Nędzników marnie wytraci, a winnicę odda w dzierżawę innym rolnikom, takim, którzy mu będą oddawali plon we właściwej porze».
Jezus im rzekł: «Czy nigdy nie czytaliście w Piśmie: „Ten właśnie kamień, który odrzucili budujący, stał się głowicą węgła. Pan to sprawił, i jest cudem w naszych oczach”. Dlatego powiadam wam: Królestwo Boże będzie wam zabrane, a dane narodowi, który wyda jego owoce».
Pierwsze zdanie przypowieści odsyła nas do początku 5. rozdziału Księgi Izajasza, gdzie znajduje się „Pieśń o winnicy” (Iz 5, 1-7). W przypowieści został zacytowany (z niewielkimi zmianami) werset 2. z tej pieśni. Wprawdzie dalszy rozwój wypadków jest zupełnie inny niż u Izajasza, ale warto sięgnąć do tego tekstu, ponieważ w Iz 5,7 znajdziemy klucz interpretacyjny do zrozumienia obrazu winnicy: „Otóż winnicą Pana Zastępów jest dom Izraela, a ludzie z Judy szczepem Jego wybranym”. Dom w języku biblijnym oznacza rodzinę, a także społeczność.
Właściciel winnicy oddaje ją w dzierżawę rolnikom. Rolnicy mieli za zadanie uprawiać winnicę i oddawać plony właścicielowi. Kim są owi rolnicy z przypowieści? Są to odpowiedzialni za społeczność Izraela. W czasach Jezusa byli to arcykapłani i starsi ludu. Jezus podejmuje z nimi dialog w w. 23., przed opowiedzeniem dwóch przypowieści o winnicy (Mt 21,28-32 i 33-43). W w. 45. okaże się ponadto, że słuchaczami przypowieści byli także faryzeusze. Oni są także odpowiedzialni za oddanie plonu gospodarzowi winnicy, którym jest Bóg Izraela.
W przypowieści mamy też odniesienie do wcześniejszej historii Izraela. Bóg – właściciel winnicy – posyła swoje sługi celem odebrania plonów. Zostają oni pobici, a nawet zabici. Ze stwierdzenia: „w końcu posłał swego syna”, wynika, że owi słudzy zostali posłani wcześniej: domyślamy się zatem, że Jezus ma na myśli proroków, których Bóg posyłał do Izraela w przeszłości. Zabity syn (jedyny) to nikt inny, jak On sam – Syn Boży. Przypowieść zatem zawiera także zapowiedź przyszłych wydarzeń.
Jezus nawiązuje także do innej zapowiedzi, tej, którą zawiera Psalm 118,22n: „Kamień, który odrzucili budujący, stał się głowicą węgła. Pan to sprawił i jest cudem w naszych oczach”. Oczywiście odrzucony kamień, czyli „głowica węgła”, to nikt inny, jak Jezus Chrystus. „Głowica węgła”, inaczej kamień węgielny, był to kamień w narożu ściany wieńcowej. Usunięcie tego kamienia powodowało zawalenie się budynku. Dawniej często na tym kamieniu było wyryte imię budowniczego. Budowniczym „nowego Izraela” – Kościoła – jest Jezus Chrystus.
Treść przypowieści sugeruje, że rolnicy przywłaszczyli sobie winnicę. Chcieli ją mieć dla siebie, tymczasem właściciel winnicy oczekuje na należne mu plony. Jest logiczne, że skoro ich nie otrzymuje, postanawia oddać winnicę innym rolnikom. Jezus, mówiąc o „innym narodzie” używa terminu greckiego ethne, którym Żydzi nazywali pogan. Pointa przypowieści zapowiada wejście do królestwa Bożego właśnie pogan. Jest to kolejny krok w kierunku uniwersalizmu zbawczego Jezusa, który zostanie zrealizowany po Jego odejściu do Ojca.
Druga część 21. rozdziału Ewangelii Mateusza zawiera dwie przypowieści. W pierwszej z nich jest mowa o dwóch synach. Jeden mówi „Idę”, ale nie idzie do winnicy, drugi mówi: „Nie pójdę”, lecz ostatecznie idzie. W drugiej przypowieści pojawia się trzeci syn: ten, który mówi: „Oto idę, aby spełnić wolę Twoją” (por. Ps 40,8n; Hbr 10,7). Ten trzeci Syn w swoim posłuszeństwie oddaje swoje życie, aby wypełnić plan Ojca.
