Dzisiejsza Ewangelia zawiera dwa krótkie fragmenty z tzw. mowy pożegnalnej Jezusa, która znajduje się jedynie w Ewangelii według św. Jana. Jest to dłuższa mowa skierowana do Apostołów podczas Ostatniej Wieczerzy. Jednym z zasadniczych jej wątków jest zapowiedź zesłania Ducha Świętego. W tej właśnie mowie pojawiają się dwa szczególne imiona Ducha Świętego, które są charakterystyczne jedynie dla tej Ewangelii i nie występują nigdzie indziej w Nowym Testamencie. Chodzi o określenia: Paraklet oraz Duch Prawdy – pisze o. Piotr Gryziec w rozważaniu do Ewangelii na Zesłanie Ducha Świętego (J 15,26-27; 16,12-15).
Ewangelia na Zesłanie Ducha Świętego (J 15, 26-27; 16, 12-15)
Jezus powiedział do swoich uczniów: «Gdy przyjdzie Paraklet, którego Ja wam poślę od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca pochodzi, On zaświadczy o Mnie. Ale wy też świadczycie, bo jesteście ze Mną od początku.
Jeszcze wiele mam wam do powiedzenia, ale teraz znieść nie możecie. Gdy zaś przyjdzie On, Duch Prawdy, doprowadzi was do całej prawdy. Bo nie będzie mówił od siebie, ale powie wszystko, cokolwiek usłyszy, i oznajmi wam rzeczy przyszłe. On Mnie otoczy chwałą, ponieważ z mojego weźmie i wam objawi. Wszystko, co ma Ojciec, jest moje. Dlatego powiedziałem, że z mojego weźmie i wam objawi».
Paraklet jest spolszczeniem greckiego terminu parakletos (dosł. „wezwany obok”), który w starożytności oznaczał osobę występującą i przemawiającą w sądzie na rzecz oskarżonego. Rzeczownik ten pochodzi od greckiego czasownika parakaleo, który znaczy m.in. „przywoływać, wzywać na pomoc”. Funkcję parakleta można więc porównać do roli adwokata, czyli obrońcy. Notabene, w niektórych dawniejszych przekładach łacińskich parakletos został oddany jako advocatus. Jednak Paraklet w Ewangelii Jana to Ktoś więcej, odgrywa bowiem rolę, która nie ogranicza się jedynie do pomocy w kontekście oskarżeń kierowanych wobec uczniów Jezusa. Kim jest Paraklet możemy zrozumieć dopiero wtedy, kiedy zapoznamy się z Jego zadaniami, o których mówi Jezus w dalszej części swojej mowy.
Drugim imieniem Ducha Świętego jest określenie Duch Prawdy. Termin „prawda” jest jednym z kluczowych pojęć w Czwartej Ewangelii. Sam Jezus przedstawia się jako „Prawda” (J 14,6). Prawda to także synonim objawienia, czyli nauki pochodzącej od Ojca, przekazanej przez Jego Syna Jednorodzonego. Można powiedzieć ogólnie, że u Jana wszystko, co pochodzi od Ojca, jest „prawdziwe”. Dlatego po odejściu Jezusa do Ojca apostołowie otrzymają Ducha Prawdy, który doprowadzi ich do pełnej prawdy, „bo nie będzie mówił od siebie, ale powie wszystko, cokolwiek usłyszy”. Łatwo się domyślić, że usłyszy od Ojca. Krótko mówiąc, Duch Święty jawi się w naszym fragmencie jako Kontynuator misji Jezusa w Kościele.
Jezus wskazuje na jeszcze inną rolę Parakleta: mianowicie, że „będzie świadczył o Jezusie”. Temat świadectwa jest również dominującym wątkiem Czwartej Ewangelii. Ewangelia ta rozpoczyna się od świadectwa Jana Chrzciciela (por. J 1,7-8.15.19), natomiast kończy się stwierdzeniem, że „ten właśnie uczeń (tj. Jan Ewangelista) daje świadectwo” (J 21,24). Jezus wspomina, że także Ojciec świadczy o Nim (J 8,18). Natomiast uczniowie po zmartwychwstaniu w dawaniu świadectwa będą wspierani właśnie przez Ducha Parakleta.
Jezus mówi jeszcze jedną interesującą rzecz na temat misji Ducha Parakleta: „On Mnie otoczy chwałą”. Wcześniej ewangelista wspominał o tym, że to sam Bóg otacza swego Syna chwałą (por. J 1,14; 8,54; 13,32). W Starym Testamencie „chwała” była „rekwizytem” szczególnej obecności Boga, podkreślającym Jego potęgę i majestat. Np. podczas wędrówki ludu izraelskiego do ziemi obiecanej „chwała” okrywała namiot spotkania, w wizji Ezechiela napełniała świątynię (Ez 10,4.18). W Ewangelii Jana Jezus wielokrotnie podkreśla swoją identyczność z Ojcem („Ja i Ojciec jedno jesteśmy” – J 10,30; por. 10,38). Natomiast kiedy mówi, że Duch Święty otoczy Go chwałą, to podkreśla, że także Duch Boży jest tym, przez którego działa Ojciec. Działanie Ducha Świętego w Kościele jest tożsame z działaniem Jezusa i działaniem Ojca.
